Nöbetçi Eczaneler
İslam da yapılan ibadetler bazen beden, bazen mal, bazen de hem mal hem beden ile yapılır. Beden ile yapılan ibadetler namaz, oruç gibi ibadetlerdir. Şartlarını taşıyanlara kesin emirdir. Mal ile yapılan ibadetler ise dinen zengin sayılan kimselerin zekât ve sadaka vermesi gibi ibadetlerdir. Hem mal hem beden ile yapılan ibadetler ise hac ibadetidir. Kurban ibadeti ise mal ile yapılabilen ve zenginlere vacip olan bir ibadettir. Kurban ile ilgili hükümleri devletimizin resmi bir kurumu olan Diyanet İşleri Başkanlığının resmi internet sitesinden faydalanarak cevaplamaya çalışalım
Kurbanı kesmekle kimler sorumludur?
“Kurban kesmek, akıl sağlığı yerinde, buluğa ermiş (ergen olmuş), dinen zengin sayılacak kadar mal varlığına sahip ve mukim olan her Müslümanın yerine getireceği malî bir ibadettir (Merğînânî, el-Hidâye, VII, 148). Temel ihtiyaçlarından ve borcundan başka 80.18 gr altın veya değerinde para ya da eşyaya sahip olan kimselerin kurban kesmesi gerekir (Mevsılî, el-İhtiyâr, IV, 252-256; İbn Âbidîn, Reddü’l-muhtâr, IX, 452-453). Ayrıca kurban mükellefiyeti için aranan nisabın üzerinden, zekâtın aksine bir yıl geçmesi şart değildir”[1]
Kurbanın dinî dayanağı nedir?
“Kendilerine rızık olarak verdiği kurbanlık hayvanlar üzerine belirli günlerde Allah’ın adını ansınlar. Artık onlardan siz de yiyin, yoksula fakire de yedirin.” (Hac, 22/28), “Her ümmet için, Allah’ın kendilerine rızık olarak verdiği hayvanlar üzerine ismini ansınlar diye kurban kesmeyi meşru kıldık.” (Hac, 22/34), “Kurbanlık büyükbaş hayvanları da sizin için Allah’ın dininin nişanelerinden kıldık. Sizin için onlarda hayır vardır. Onlar saf saf sıralanmış dururken kurban edeceğinizde üzerlerine Allah’ın adını anın. Yanları üzerlerine düşüp canları çıkınca onlardan yiyin, istemeyen fakire de istemek zorunda kalan fakire de yedirin. Şükredesiniz diye onları böylece sizin hizmetinize verdik. Onların etleri ve kanları asla Allah’a ulaşmaz. Allah’a ulaşacak olan ancak, sizin O’nun için yaptığınız, gösterişten uzak amel ve ibadettir.” (Hac, 22/36-37)
Ölü kurbanı diye bir kurban çeşidi var mıdır?
Dinimizde ölü kurbanı veya kabir kurbanı diye bir kurban çeşidi yoktur. Ancak, sevabı ölüye bağışlanmak üzere kurban kesilebilir. Ayrıca, kurban borcu olup, hayatta iken vasiyet eden kişinin bıraktığı miras yeterli ise mirasçıları tarafından vasiyetinin yerine getirilmesi gerekir. Tâbiînden olan Haneş’ten rivayet edildiğine göre o şöyle demiştir: “Ben Ali’yi (r.a.) iki koçu (birden) kurban ederken gördüm de kendisine; ‘Bu da nedir?’ diye sordum. “Resûlullah (s.a.s.) (sağlığında) kendi yerine bir kurban kesmemi vasiyet etti. İşte ben de onun yerine kurban kesiyorum.’ cevabını verdi.”[2] Bu rivayette Hz. Ali, kurbanı kesme gerekçesi olarak Hz. Peygamberin (s.a.s.) kendisine bunu vasiyet etmesini göstermiştir. Dolayısıyla bu hadis, eğer vasiyeti yoksa ölü adına kurban kesileceğine delalet etmez. Buna göre vasiyeti yoksa ölen kimseler için mirasçılarının kurban kesmeleri gerekmez. Ancak bir kimse, sevabını ölmüş bulunan anne veya babasına yahut diğer yakınlarına bağışlamak üzere, çeşitli hayır kurumlarına, fakir ve muhtaç kişilere bağışta bulunabileceği gibi, kurban da kesebilir. Ölenin kendisi için kurban kesilmesine dair vasiyeti yoksa kesen kimse, bu kurban etini fakirlere yedirebileceği gibi, kendisi ve zenginler de yiyebilir. Ancak ölen kişinin vasiyeti varsa, tamamen fakirlere yedirilmesi veya dağıtılması gerekir (Bilmen, İlmihal, s. 395).[3]
Kurban Bayramı yaklaşırken dostlar, yavaş yavaş kurban piyasası da hareketlendi. Bu arada bu bir ibadet olduğu için kurban olarak kesilecek hayvanlarda bir takım özellikler aranmaktadır. Nedir bu özellikler?
- Kurban edilecek hayvanın, sağlıklı,
- Organları tam ve besili olması, hem ibadet açısından, hem de sağlık bakımından önem arz eder.
- Bu nedenle, kötürüm derecesinde hasta, zayıf ve düşkün,
- Bir veya iki gözü kör, boynuzlarının biri veya ikisi kökünden kırık, dili, kuyruğu, kulakları ve memelerinin yarısı kesik, dişlerinin tamamı veya çoğu dökük hayvanlardan kurban olmaz (Ebû Dâvûd, Dahâyâ, 6).
- Ancak, hayvanın doğuştan boynuzsuz olması, şaşı, topal, hafif hasta, bir kulağı delik veya yırtılmış olması, memelerinin yarıdan daha azının olmaması, kurban edilmesine engel değildir. (Kâsânî, Bedâi‘, V, 75-76).
- Bunun yanında kesileceği yere gidemeyecek derecede topal olan hayvanlar da kurban edilemez. Buna göre hayvanın değerini düşürücü nitelikteki kusurlar kurbana engeldir.
Kurbanlıkları seçerken erkek olanlar tercih edilmeli. Bu yılda devletimizin değişik kurumları kurban bağışınızı kabul etmektedir. Ülkemizde veya çok değişik yerlerde vekâlet usulü ile bu ibadet adınıza gerçekleştirilmektedir. İnsanlık tarihi kadar eski bir ibadet olan kurban ibadetinizi rabbim kabul buyursun Kazancınıza bereket versin .Kalın Sağlıcakla
Özcan GÜNER
[1] Din İşleri Yüksek Kurulu Kararı
[2] (Ebû Dâvûd, Dahâyâ, 2; Ahmed b. Hanbel, el-Müsned, II, 420, 423)
[3] Din İşleri Yüksek Kurulu 12.07.2017
